Haberiumturk haber sitesi/02.03.2013
Annelik, kanser hastalarına sanıldığı kadar uzak değil. Geliştirilen yeni sistemle rahimden toplanan yumurtalar dondurularak -196 derecede sıvı nitrojen tanklarında saklanıyor. Yıllar sonra bile çözüldüğünde gebelik elde edilebiliyor.
Kanser hastalığına neredeyse grip kadar sık rastlar olduk. Tedavi süreci, hastalar ve yakınları için hem fiziksel hem ruhsal açıdan sancılı bir süreç. Alınan ilaçlar gebelikte kullanılamadığı gibi etkisi de uzun süre geçmiyor. Bu durum, annelik hayalleri kuran kadınların korkulu rüyası. Hem erken menopoz hem de kısırlık riski var. Ancak yeni sistem özellikle ağır ilaçlara genç yaşta maruz kalan kadınları sevindirecek gibi. Bu sistem sayesinde anne adayının yumurtaları dondurularak yıllar boyu saklanabiliyor. Hastalık süreci bitip gebeliğe karar verildiğinde döllenerek tekrar annenin rahmine yerleştiriliyor. Uygulamanın detaylarını ve aklımıza takılanları Memorial Ataşehir Hastanesi Tüp Bebek Merkezi’nden Doç. Dr. Cem Demirel’e sorduk.
Yumurtalar nasıl toplanıyor?
Doç. Dr. Cem Demirel, yapılan ilk işlemin kadın yumurtalıklarından ultrasonografi yardımıyla yumurta ya da kadın üreme hücrelerinin toplanması olduğunu söylüyor. Bunlar laboratuvar ortamında “kriyoprotektan” adı verilen koruyucu maddelerle etkileşime geçiriliyor. Ardından yavaş ya da hızlı dondurma işlemine tabi tutuluyor. Daha sonra da -196 derecede sıvı nitrojen tanklarında saklanıyor. Genellikle yumurtalıklar ilaçlar ile uyarıldıktan ve yumurta sayısı artırıldıktan sonra genel ya da lokal anestezi altında ultrason cihazının inceleme sırasında vücut ile temas eden en önemli kısmına bağlı bir iğne kullanılarak vajinal yoldan toplanıyor. İşlemler toplam 15 gün sürüyor.
Özel tanklarda korunuyor
Yumurtalar ya programlı dondurma cihazlarına yerleştirilerek yavaş dondurma adı verilen yöntemle ya da cihaz kullanmadan hızlı soğutmanın uygulandığı “vitrifikasyon”la donduruluyor. Ülkemizde kanunen üreme hücrelerinin dondurulup saklanma süresi 5 yıl ile sınırlı. Cem Demirel, 5 yıldan daha uzun süreden sonra da çözdürülüp gebelik elde edilen vakaların dünya genelinde mevcut olduğunu anlatıyor. 196 derecede sıvı azot içeren saklama tanklarında maksimum 5 yıl saklanan yumurtalar, sperm ile döllenerek anne rahmine tekrar yerleştiriliyor. Bu şekilde gebelik sağlanmış oluyor.
Uygulamayla ilgili önemli noktalar
*Yumurta dondurma tekniği, üreme çağında kansere yakalanan ve göreceği kemoterapi nedeniyle yumurtalarını kalıcı olarak kaybetme riski taşıyanlara, romatoid artrit ya da benzeri bağ dokusu hastalıklarına yakalanıp uzun dönemli hücre öldürücü (sitotoksik) ilaç tedavisi görmek zorunda kalanlara uygulanıyor.
*Bu uygulamaya hastalık nedeniyle zorunlu haller dışında yasal olarak izin verilmiyor. Evlilik dışı ve keyfî uygulamalar dinimizce de caiz görülmüyor.
*Evli kadınların toplanan yumurtaları eşlerinin spermleriyle döllenerek embriyo haline geldikten sonra da dondurulabiliyor.
*Bu problemi yaşayıp henüz evlenmemiş bayanların yumurtaları herhangi bir spermle döllenmeden, tek başına saklanıyor.
*Maddi olarak da tüp bebek uygulamasıyla eşdeğer. Ancak devlet bu işlemin ücretini karşılamıyor.
*Dondurma tankları kilitli ve yalnızca laboratuvar personelinin giriş yapabildiği bölümlerde tutuluyor.
*Taşıyıcı annelik vs. gibi suistimallere karşı döllenip saklanan embriyolar yalnızca yumurtayı veren anneye veriliyor. Başka bir kişiye nakli kanunen yasak.
*Sistem için her aday uygun değil. Kadının yumurtalıklarında dondurmaya değecek kadar yeterli yumurtanın olması, yaşının 40’ın üzerine olmaması, kanser teşhisinden sonra alınacak kemoterapi uygulamasına kadar yeterli hazırlığı yürütebilecek kadar bir zaman aralığının bulunması gerekiyor.
*Dondurulan her yumurta için çözündükten sonra sağlıklı doğacak bir bebeğe ulaşma şansı yüzde 3-5 arasında. Bu rakam oldukça düşük görünse de her bir hasta için birden fazla yumurta dondurulduğu düşünüldüğünde oldukça büyük bir şans. Zira tüp bebekte bu oran yüzde 5-8 arasında.
